ATASÖZLERİ ile fiziğin ortak tespitleri oluyor bazen.
Telefondan büyük dosyaları silerken, geçtiğimiz yaz sezonuna dair bu fotoğrafta bir şey dikkatimi çekti.
Son iki yıldır Maraş’ın iklimini açıklamaya, kelimeleri yetersiz bulmaya başladım.
Poyraz / garbi (lodos) oranı normallerini yitirdi.
Bahsettiğim oran, benim ilgi saham olan arıcılığı aşırı etkiliyor.
Ceviz ve üzümü etkilese de, arıya olan etkilerinin yanında çok zayıf kalır.
Arıcılıkta ekmeğimizi lodostan çıkarıyoruz.
Resmi istatistik olmasa da, şu son iki sezona kadar, benim sahadaki gözlemlerim şu şekildeydi;
ONLARCA MEDENİYETİN BİLEŞKESİYİZ!
MARAŞ, coğrafyasının hakkını verircesine, 100 günlük yaz sezonunun 5-10 gününü poyrazlı, diğer 90 gününü garbili geçirirdi.
Maraş, tarih boyunca sınır şehri olduğundan, onlarca medeniyetin bileşke noktası olmuştur.
Bunun en temel nedeni jeolojiktir.
Kıta tektoniği anadoluyu şekillendirirken, Anadolunun sıkışarak, doğu-batı yönlü yükselmesi, büyük Rift Vadisi'nin güneyden kuzeye ucunu Maraş'a kadar uzatmasıyla…
Maraş;
Afrika, Arabistan, Mezopotamya, Ortadoğu ve Uzakdoğu ile Anadolu arasında…
2000-3000 metrelik doğal surların (doğu-batı uzantılı Toros Dağları ile kuzey-güney uzantılı Amanos Dağları) kesişme noktası olduğu için kayıtlı insanlık tarihi boyunca, doğal bir sınır hattı teşkil etmiştir.
Bazen güneyli kavimler burdan biraz kuzeye ve batıya ilerlemiş,
Bazen Batılı ve kuzeyli kavimler burdan güneye ilerlemiştir.
Bu jeolojik durumu ve pozisyonu, yerkürede, hem yer kabuğu altından, hem üstünden bölgeyi kararsız kılmıştır.
Periyodik depremler, periyodik seller, sezonluk göller, bataklıklar...
ŞAM’I ÖNGÖRMEK DAHA KOLAY!
KAÇ medeniyeti sarsmış, kaç medeniyetin çöküşünü hazırlamış, kaç kavmi yok etmiştir.
Yine bu pozisyonu nedeniyle;
Atmosferik olayların da kavşak noktası Maraş'tır.
Güneyimizde Basra alçak basıncı, güneybatımızda Akdeniz, kuzeybatımızda Balkanlar, kuzeyimizde kutupsal uzantılar, Kuzeydoğu ve doğumuzda Sibirya ve Kafkaslar, atmosferik - sistemik basınç alanlarıyla, tam bir dönel kavşağın içi veya Muaamma alanı.
Kimin kime, galebe çalacağını (iklimsel manada) ancak Allah bilir.
Örneğin, Şam'da, Ankara'da, İngiltere'de, Moskova'da, Yeni Zelanda'da, Bursa’da, Erzurum'da daha istikrarlı, kararlı, tutarlı iklimi öngörmek (Maraş'a kıyasla) çok daha kolay.
Son iki yaz sezonu (ki, depremle veya magmatik konveksiyon akımlarıyla, mağma manyetizmasıyla ne kadar ilgilidir bilemem) Maraş iklimi, benim ömrüme sığan tecrübelerimin tersine döndü.
GÖKTEN ZEMBİLLE İNMEDİ YA!
POYRAZ garbiye (lodosa) baskın oldu.
Yaz boyu garbili gün sayısı, % 90 ve üzerinden % 40 veya daha altına düştü.
Fotoğrafta da görüldüğü üzere, Garbiden mütevellid / garbi menşeli bulut olduğu zaman, bizde bereket demektir.
Gökteki oluşum, yerdeki akışkan çözeltinin, dikey hareketlerle göğe yükselmesidir veya görünür hale gelmesidir.
Eğer poyraz kaynaklı (ki genelde sıfır bulut olur) bir bulut olsaydı, daha yüksek katmanlarda yelken diye tabir ettiğimiz formda olurdu.
Gelelim başlığa…
Gökten zembille inmedi ya!
Geçmişten günümüze bir öğreti olduğundan, klasik atasözü kalıbının dışında, atasözü olarak kaydettim.
Fizik kanunlarında, "madde yoktan var olmaz, vardan yok olmaz”ın, Atalarımız tarafından dolaylı ifade şekli.
E, benimde fotoğraf karesinde gördüğüm bulutların, kaynağını, bal üretimi veya arı sağlığı üzerine etkilerini, üretim için, içinde yaşadığımız akışkanın içeriğini gözlemleyip anlatabileceğim.
Belki de en güzel ve öz anlatabilecek cümle, “Gökten zembille inmedi ya”nın ters ifadesiyle; Göğe zembille çıkmadı ya!
DİPNOT: Arıcılıkta poyraz da bir ihtiyaçtır ama Rasyonu, çözeltiyi ya da harcı hazırlamak veya yemek yapmak gibi belli miktar çimento ve belli miktar kum gerekir.
